soybeans Rs 7000 महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी डिजिटल क्रांतीची नवी पहाट उगवली आहे. शासनाने अलीकडेच सुरू केलेल्या नवीन डिजिटल उपक्रमांमुळे शेतकऱ्यांचा वेळ आणि पैसा दोन्हींची बचत होणार आहे. या नव्या व्यवस्थेमुळे शेतकऱ्यांना आता तलाठ्याच्या कार्यालयात जाण्याची गरज भासणार नाही. विशेष म्हणजे, पीक पेरणीची नोंदणी आता मोबाईलवरून करता येणार आहे.
डिजिटल सुविधांचा विस्तार करताना शासनाने दोन महत्त्वाचे अॅप्स उपलब्ध करून दिले आहेत. पहिला म्हणजे ‘ई-पीक पाहणी’ अॅप, ज्याद्वारे शेतकरी आपल्या पिकांची नोंदणी सहज करू शकतात. दुसरा महत्त्वाचा अॅप म्हणजे ‘प्रधानमंत्री फसल बीमा योजना’ अॅप. या अॅपच्या माध्यमातून शेतकरी स्वतःच आपला पीक विमा भरू शकतात. केवळ काही आवश्यक कागदपत्रे आणि मोबाईल फोन असला की पुरे. प्ले स्टोअरवरून हे अधिकृत अॅप्स डाउनलोड करून वापरता येतात.
हवामान बदलाचा थेट परिणाम शेतीवर होत असतो. यंदा राज्यात हवामानाचे चित्र सातत्याने बदलत आहे. मागील आठवड्यात पावसामुळे तापमानात वाढ झाली होती. मात्र आता उत्तरेकडून येणाऱ्या थंड वाऱ्यांमुळे राज्यभर थंडीची लाट पसरली आहे. प्रतिष्ठित हवामान तज्ज्ञ पंजाबराव डख यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, 22 नोव्हेंबरपासून दिवसाही थंड वातावरण जाणवेल आणि 28 नोव्हेंबरपर्यंत थंडीचा कडाका आणखी वाढेल.
वातावरणातील या बदलांचा फायदा शेतकऱ्यांना होऊ शकतो. विशेषतः ज्या शेतकऱ्यांनी अद्याप गहू आणि हरभरा पिकांची पेरणी केलेली नाही, त्यांच्यासाठी ही चांगली संधी आहे. तज्ज्ञांच्या मते, सध्याचे वातावरण या पिकांच्या वाढीसाठी अनुकूल आहे. राज्यातील किमान तापमान 11 अंश सेल्सिअसपर्यंत घसरले असून, धुळे येथे सर्वांत कमी तापमान नोंदवले गेले आहे. तर मुंबई आणि रत्नागिरी येथे कमाल तापमान 35.8 अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले.
दरम्यान, राज्यातील सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांसमोर मात्र गंभीर आव्हाने उभी आहेत. सध्या सोयाबीनला बाजारात 4000 ते 4200 रुपये प्रति क्विंटल एवढा दर मिळत आहे. हा दर हमीभावापेक्षा कमी असल्याने शेतकऱ्यांमध्ये असंतोष पसरला आहे. विधानसभा निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर विविध राजकीय पक्षांनी सोयाबीनला 6000 ते 7000 रुपये प्रति क्विंटल हमीभाव देण्याचे आश्वासन दिले आहे. मात्र शेतकरी वर्ग या आश्वासनांपेक्षा सरकारकडून ठोस कृती अपेक्षित आहे.
बाजारभावांच्या बाबतीत लिंबूचे दरही लक्षणीय वाढले आहेत. कळमना बाजारात लिंबूचे दर 40-50 रुपये प्रति किलो झाले आहेत, जे आधी 25-30 रुपये प्रति किलो होते. दिल्ली परिसरात लिंबूची मागणी जास्त असल्याने तेथे 5 ते 8 हजार रुपये प्रति क्विंटल असा चांगला भाव मिळत आहे.
निवडणुकीच्या काळात राज्यात काही ठिकाणी हिंसक घटना घडल्या आहेत. नागपुरात माजी गृहमंत्री अनिल देशमुख यांच्या गाडीवर दगडफेक झाली. नाशिकमध्ये भाजप आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या कार्यकर्त्यांमध्ये संघर्ष झाला. कोल्हापूर, संभाजीनगर आणि अमरावती भागातही हिंसक घटना घडल्या. प्रचार मोहीम संपली असली तरी तणावपूर्ण वातावरण कायम आहे.
शेतकऱ्यांच्या हिताचा विचार करता, डिजिटल सुविधांचा वापर वाढवणे महत्त्वाचे आहे. पीक विमा, नुकसान भरपाई आणि विविध शासकीय योजनांची माहिती आता मोबाईलवर सहज उपलब्ध होत आहे. या सुविधांचा जास्तीत जास्त फायदा घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी पुढाकार घेणे गरजेचे आहे. हवामान बदल आणि बाजारभावातील चढउतार यांचा सामना करण्यासाठी डिजिटल साक्षरता आणि माहितीचे महत्त्व वाढत आहे.
राज्य सरकारने शेतकऱ्यांसाठी सुरू केलेल्या डिजिटल उपक्रमांचे स्वागत होत असले तरी, सोयाबीन उत्पादकांच्या समस्या सोडवण्यासाठी तातडीने पावले उचलणे आवश्यक आहे. निवडणुकीच्या काळात दिलेली आश्वासने प्रत्यक्षात उतरवण्यासाठी ठोस धोरणांची आखणी करणे गरजेचे आहे.
