farmers’ account प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी (पीएम-किसान) ही एक महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेने देशातील लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांच्या जीवनात एक नवीन आशा निर्माण केली आहे. आज या योजनेच्या माध्यमातून लाखो शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य मिळत आहे, ज्यामुळे त्यांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होत आहे.
योजनेची रचना आणि नवीन बदल: या योजनेअंतर्गत आतापर्यंत शेतकऱ्यांना वार्षिक 6,000 रुपये तीन समान हप्त्यांमध्ये दिले जात होते. मात्र, सरकारने आता एक महत्त्वपूर्ण निर्णय घेऊन या रकमेत लक्षणीय वाढ केली आहे.
नवीन बदलानुसार, शेतकऱ्यांना प्रत्येक हप्त्यामध्ये 2,000 रुपयांऐवजी 5,000 रुपये मिळणार आहेत. ही वाढ विशेषतः पीएम किसान मानधन योजनेशी जोडलेली आहे. यामुळे शेतकऱ्यांच्या हातात अधिक रक्कम येईल आणि त्यांना आपल्या कुटुंबाची आर्थिक स्थिती सुधारण्यास मदत होईल.
योजनेची कार्यपद्धती आणि पात्रता: या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना काही महत्त्वपूर्ण पायऱ्या पूर्ण कराव्या लागतात. सर्वप्रथम, प्रत्येक लाभार्थी शेतकऱ्याने ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
त्याचबरोबर, डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) सुविधा त्यांच्या बँक खात्याशी जोडणे गरजेचे आहे. या सुविधेमुळे सरकारकडून येणारी रक्कम थेट त्यांच्या खात्यात जमा होते. लाभार्थींची यादी ऑनलाइन पाहता येते, ज्यासाठी पीएम किसानच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन आवश्यक माहिती भरावी लागते.
शेतकऱ्यांच्या दीर्घकालीन आर्थिक सुरक्षिततेसाठी सरकारने प्रधानमंत्री किसान मानधन योजनाही सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत, शेतकऱ्यांना वृद्धापकाळात दरमहा 3,000 रुपये पेन्शन मिळते. यासाठी त्यांना दरमहा केवळ 55 ते 200 रुपये योगदान द्यावे लागते. या योजनेत सहभागी होण्यासाठी शेतकरी 18 ते 40 वर्षे वयोगटातील असावा आणि पीएम किसान योजनेत नोंदणीकृत असणे आवश्यक आहे.
सरकारने आतापर्यंत 18 हप्ते यशस्वीरीत्या वितरित केले आहेत आणि 19वा हप्ता लवकरच वितरित करण्यात येणार आहे. यावेळी एक विशेष बदल म्हणजे 19वा हप्ता आणि मानधन योजनेची पेन्शन एकाच वेळी दिली जाणार आहे. पुढील वर्षाच्या अर्थसंकल्पात या योजनेसाठीची रक्कम वाढवून ती 8,000 रुपये करण्याचा विचार सुरू आहे.
योजनेचे महत्त्व आणि प्रभाव: ही योजना केवळ आर्थिक मदत देण्यापुरती मर्यादित नाही. ती शेतकऱ्यांच्या जीवनात दूरगामी बदल घडवून आणत आहे. शेती क्षेत्रातील अनिश्चितता लक्षात घेता, ही योजना शेतकऱ्यांना आर्थिक स्थिरता प्रदान करते. याचा सकारात्मक परिणाम ग्रामीण अर्थव्यवस्थेवर होत आहे. शेतकरी आता अधिक आत्मविश्वासाने शेती करू शकत आहेत आणि त्यांच्या वृद्धापकाळाची चिंताही दूर झाली आहे.
या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे हे आहे. त्याचबरोबर कृषी क्षेत्रात गुंतवणूक वाढवणे आणि शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारणे ही इतर महत्त्वाची उद्दिष्टे आहेत. या योजनेमुळे शेती क्षेत्रात आधुनिकीकरण होण्यास मदत होत आहे आणि शेतकरी अधिक उत्पादक बनत आहेत.
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी आणि मानधन योजना या दोन्ही योजना भारतीय शेती क्षेत्रातील एक महत्त्वपूर्ण मैलाचा दगड ठरल्या आहेत. या योजनांमुळे शेतकऱ्यांना वर्तमान काळात आर्थिक मदत मिळत असून भविष्यातही आर्थिक सुरक्षितता मिळत आहे. सरकारच्या या पाऊलामुळे शेतकरी अधिक आत्मविश्वासाने शेती करू शकत आहेत आणि त्यांच्या वृद्धापकाळातही त्यांना आर्थिक समस्यांना सामोरे जावे लागणार नाही.