farmers subsidy शेतकरी हा भारतीय अर्थव्यवस्थेचा कणा असून, त्यांच्या विकासासाठी शासनाने विविध योजना राबवल्या आहेत. अहिल्यानगर जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांसाठी गेल्या तीन वर्षांत कृषी विभागाने राबवलेल्या विविध योजनांमुळे शेतकऱ्यांच्या जीवनात महत्त्वपूर्ण बदल घडून आले आहेत. एकूण 2115 कोटी रुपयांचे अनुदान वितरित करून शेतकऱ्यांना आर्थिक सक्षम बनवण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे.
शेतकऱ्यांसाठी सर्वात महत्त्वाची ठरलेली कर्जफेड योजना ही एक क्रांतिकारी पाऊल ठरली आहे. या योजनेंतर्गत सुमारे दीड लाख शेतकऱ्यांना मोठा फायदा झाला असून, बँकेकडून घेतलेल्या अल्पमुदत पीक कर्जावर पन्नास हजार रुपयांपर्यंतचे अनुदान देण्यात आले. जिल्ह्यात या योजनेअंतर्गत 365 कोटी 23 लाख रुपयांचे अनुदान वितरित करण्यात आले, ज्यामुळे शेतकऱ्यांवरील कर्जाचा बोजा कमी होण्यास मदत झाली आहे.
आधुनिक शेतीकडे वाटचाल करताना कृषी यांत्रिकीकरण अभियान महत्त्वपूर्ण ठरले आहे. या अभियानांतर्गत जिल्ह्यातील अठरा हजारांहून अधिक शेतकऱ्यांना कृषी अवजारे खरेदीसाठी 108 कोटी 53 लाख 50 हजार रुपयांचे अनुदान देण्यात आले. आधुनिक शेती पद्धती अवलंबण्यास प्रोत्साहन मिळाल्यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पादनात वाढ होण्यास मदत झाली आहे.
राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेअंतर्गत ‘प्रति थेंब अधिक पीक’ या उपक्रमाने शेतकऱ्यांना पाण्याचा कार्यक्षम वापर करण्यास प्रोत्साहित केले. या योजनेतून जिल्ह्यातील 36,054 लाभार्थ्यांना 87 कोटी 2 लाख 91 हजार 57 रुपयांचे अनुदान वितरित करण्यात आले. पाण्याच्या काटकसरीसह अधिक उत्पादन घेण्याच्या दृष्टीने ही योजना महत्त्वपूर्ण ठरली आहे.
शेतीसाठी सिंचनाची योग्य सोय करण्याच्या उद्देशाने मुख्यमंत्री शाश्वत कृषी सिंचन योजना राबवण्यात आली. पाण्याची बचत करून शेतीला योग्य प्रकारे पाणी देण्यासाठी या योजनेची सुरुवात करण्यात आली. गेल्या तीन वर्षांत 40,940 लाभार्थ्यांना 49 कोटी 13 लाख 56 हजार रुपयांचे अनुदान वितरित करून आधुनिक सिंचन सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आल्या.
शेतकऱ्यांच्या सुरक्षेसाठी पंतप्रधान पीक विमा योजना एक महत्त्वाचे पाऊल ठरले आहे. नैसर्गिक आपत्ती आणि इतर संकटांपासून शेतकऱ्यांना संरक्षण देण्यासाठी ही योजना प्रभावी ठरली आहे. खरीप हंगामात जिल्ह्यातील पाच लाख तेरा हजार शेतकऱ्यांना 1165 कोटी 47 लाख 92 हजार रुपयांची नुकसान भरपाई देण्यात आली. याशिवाय, प्रतिक विमा योजनेअंतर्गत 371 शेतकऱ्यांना 62 कोटी 25 लाख 21 हजार रुपयांची नुकसान भरपाई देण्यात आली.
या सर्व योजनांच्या यशस्वी अंमलबजावणीमुळे अहिल्यानगर जिल्ह्यातील शेती क्षेत्र अधिक सक्षम आणि आधुनिक होत आहे. कांदा अनुदान, अपघात विमा, यांत्रिकीकरण, सूक्ष्म खाद्य उद्योग, कर्जमाफी, सिंचन, भूजल संवर्धन आणि पीक विमा अशा विविध क्षेत्रांमध्ये शेतकऱ्यांना दिलेले सहाय्य त्यांच्या विकासासाठी महत्त्वपूर्ण ठरले आहे.
या योजनांमुळे शेतकऱ्यांचे उत्पादन वाढण्यास, त्यांच्या आर्थिक जोखिमी कमी करण्यास आणि शेतीचे आधुनिकीकरण करण्यास मदत झाली आहे. निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर या योजना जाहीर करण्यात आल्या असल्या तरी, त्यांचा प्रत्यक्ष फायदा शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचला आहे हे विशेष महत्त्वाचे आहे.
मात्र, या योजनांची अंमलबजावणी निवडणुकीच्या काळातच न होता, वर्षभर सातत्याने होणे आवश्यक आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना नियोजनबद्ध पद्धतीने लाभ घेता येईल आणि त्यांच्या शेतीचा विकास अधिक चांगल्या प्रकारे होऊ शकेल. शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी राबवल्या जाणाऱ्या या योजना त्यांच्या आर्थिक विकासासाठी महत्त्वपूर्ण ठरत आहेत.
अहिल्यानगर जिल्ह्यातील कृषी विभागाने गेल्या तीन वर्षांत राबवलेल्या या विविध योजनांमुळे शेतकऱ्यांच्या जीवनमानात सुधारणा होत आहे. शेतकऱ्यांना दिलेले अनुदान हे केवळ आर्थिक मदत नसून, त्यांच्या स्वावलंबी विकासाचे एक महत्त्वाचे साधन ठरले आहे. शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञान, सिंचन सुविधा आणि विमा संरक्षण यांच्या माध्यमातून सक्षम बनवण्याचा प्रयत्न या योजनांमधून करण्यात आला आहे.
शेतकऱ्यांच्या विकासासाठी राबवल्या जाणाऱ्या या योजनांचा लाभ अधिकाधिक शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी प्रशासनाने विशेष प्रयत्न केले आहेत. यामुळे जिल्ह्यातील शेती क्षेत्राचा कायापालट होत असून, शेतकऱ्यांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडून येत आहेत. भ
