get free ST bus महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाने (एसटीने) नुकतीच एक महत्त्वपूर्ण घोषणा केली आहे. राज्यातील सर्वसामान्य नागरिकांच्या दैनंदिन जीवनाशी निगडित असलेल्या एसटी बस तिकिटांच्या दरांमध्ये दहा टक्क्यांची वाढ करण्याचा प्रस्ताव सादर करण्यात आला आहे. ही बातमी राज्यभरातील लाखो प्रवाशांसाठी चिंतेचा विषय ठरली आहे. या दरवाढीमागील कारणे, त्याचे परिणाम आणि प्रवाशांसाठी उपलब्ध पर्यायांची सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
दरवाढीची कारणमीमांसा: एसटी महामंडळासमोर सध्या अनेक आर्थिक आव्हाने उभी आहेत. इंधनाच्या किमतींमध्ये सातत्याने होत असलेली वाढ, वाहनांची देखभाल आणि दुरुस्तीचा वाढता खर्च, तसेच कर्मचाऱ्यांच्या वेतनावरील खर्च यामुळे महामंडळावर मोठा आर्थिक ताण येत आहे. या परिस्थितीत सेवेची गुणवत्ता कायम राखण्यासाठी आणि महामंडळाचे आर्थिक स्थैर्य टिकवून ठेवण्यासाठी तिकीट दरवाढ अपरिहार्य झाली आहे.
प्रस्तावित दरवाढीचे स्वरूप: सध्याच्या तिकीट दरांमध्ये सरसकट दहा टक्क्यांची वाढ प्रस्तावित करण्यात आली आहे. ही दरवाढ साधारण, निमआराम, आरामदायी अशा सर्व प्रकारच्या बस सेवांना लागू होणार आहे. विशेष म्हणजे विद्यार्थी आणि ज्येष्ठ नागरिकांना मिळणाऱ्या सवलतीच्या दरांवरही याचा परिणाम होण्याची शक्यता आहे. यामुळे या घटकांवर अतिरिक्त आर्थिक बोजा पडण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे.
प्रशासकीय मंजुरीची प्रक्रिया: प्रस्तावित दरवाढ अंमलात आणण्यासाठी एसटी महामंडळाला विविध स्तरांवरून मान्यता घ्यावी लागणार आहे. राज्य परिवहन प्राधिकरणाची परवानगी अत्यावश्यक आहे. शिवाय, सध्या आचारसंहिता लागू असल्याने निवडणूक आयोगाची देखील परवानगी घ्यावी लागेल. महामंडळाने याबाबतचा प्रस्ताव राज्य परिवहन प्राधिकरणाकडे सादर केला असून, त्यावर निर्णयाची प्रतीक्षा आहे.
प्रवाशांवर होणारा परिणाम: एसटी ही सर्वसामान्य जनतेची जीवनवाहिनी मानली जाते. दररोज सुमारे 35 लाख प्रवासी एसटी बसचा वापर करतात. उन्हाळ्याच्या सुट्टीच्या काळात ही संख्या 13,000 पर्यंत वाढते.
दरवाढीमुळे या सर्व प्रवाशांच्या दैनंदिन खर्चात वाढ होणार आहे. विशेषतः लांब पल्ल्याच्या प्रवासासाठी तिकीट दरात लक्षणीय वाढ होईल. शाळा-कॉलेजमध्ये जाणारे विद्यार्थी आणि कामासाठी दररोज प्रवास करणाऱ्या कामगारवर्गाला या वाढीचा सर्वाधिक फटका बसण्याची शक्यता आहे.
पर्यायी वाहतूक व्यवस्था: प्रवाशांसाठी काही पर्यायी वाहतूक साधने उपलब्ध आहेत. शहरी भागात लोकल ट्रेन सेवा आणि लांब पल्ल्यासाठी एक्स्प्रेस ट्रेन हा एक पर्याय आहे. काही मार्गांवर खासगी बस कंपन्यांच्या सेवा उपलब्ध आहेत. तर छोट्या अंतरासाठी रिक्षा किंवा टॅक्सी शेअरिंगचा पर्याय वापरता येऊ शकतो.
प्रवाशांसाठी महत्त्वाच्या सूचना: दरवाढीचा परिणाम कमी करण्यासाठी प्रवाशांनी काही उपाययोजना करणे गरजेचे आहे. शक्य असल्यास आगाऊ तिकीट बुकिंग करावे. नियमित प्रवास करणाऱ्यांनी मासिक किंवा त्रैमासिक पास काढण्याचा विचार करावा. गर्दीच्या वेळा टाळून प्रवास केल्यास कमी गर्दीचा फायदा घेता येईल.
एसटी महामंडळाच्या भविष्यातील योजना: दरवाढीतून मिळणारे वाढीव उत्पन्न महामंडळ विविध विकास कामांसाठी वापरणार आहे. बसेसची नियमित देखभाल, नवीन बसेस खरेदी, डिजिटल तिकीट आणि ऑनलाइन बुकिंग सुविधांचा विस्तार यासारख्या योजना राबवल्या जाणार आहेत. तसेच नवीन मार्ग सुरू करून प्रवाशांना अधिक सुविधा देण्याचाही विचार आहे.
एसटी बस तिकीट दरवाढ ही महामंडळासाठी आर्थिक दृष्ट्या आवश्यक असली तरी सर्वसामान्य प्रवाशांसाठी ती चिंतेचा विषय आहे. या परिस्थितीत प्रवाशांनी आपले प्रवास नियोजन काळजीपूर्वक करावे आणि उपलब्ध सवलती व पर्यायांचा योग्य वापर करावा. तसेच, एसटी महामंडळाने देखील प्रवाशांच्या सोयीसाठी विविध उपाययोजना करणे गरजेचे आहे.