Soybean market price महाराष्ट्रातील शेतकरी वर्ग सध्या एका गंभीर आर्थिक संकटातून जात आहे. परतीच्या पावसाने शेतकऱ्यांच्या आशांवर पाणी फिरवले असून, विशेषतः सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांना त्याचा मोठा फटका बसला आहे. सोयाबीन पिकाच्या बाजारभावात सातत्याने होत असलेली घसरण आणि नैसर्गिक आपत्तींमुळे शेतकऱ्यांमध्ये तीव्र असंतोष पसरला आहे.
गेल्या दोन वर्षांपासून महाराष्ट्रातील सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांना समाधानकारक बाजारभाव मिळालेला नाही. सध्याची परिस्थिती अधिक बिकट झाली असून, प्रति क्विंटल ४५०० रुपये मिळणारा बाजारभाव आता घसरून ४२०० रुपयांपर्यंत खाली आला आहे. या घसरत्या दरांमुळे शेतकऱ्यांचे मोठे आर्थिक नुकसान होत आहे.
शासकीय प्रयत्न आणि त्यांची मर्यादा
राज्य सरकारने या परिस्थितीवर मात करण्यासाठी विविध ठिकाणी सोयाबीन खरेदी केंद्रे सुरू केली आहेत. मात्र, या केंद्रांवर अद्याप प्रत्यक्ष खरेदी प्रक्रिया सुरू झालेली नाही. केवळ नोंदणी प्रक्रिया सुरू असून, सोयाबीनमधील ओलाव्याचे कारण पुढे करून खरेदी रोखली जात आहे. यामुळे शेतकऱ्यांची अडचण आणखीनच वाढली आहे.
विविध बाजार समित्यांमधील दरांची तुलना
राज्यातील विविध कृषी उत्पन्न बाजार समित्यांमध्ये सोयाबीनचे दर भिन्न भिन्न आहेत:
- माजलगाव: सर्वाधिक ६३६० रुपये प्रति क्विंटल
- अहमदनगर: ४५००-४३०० रुपये
- जळगाव: ४३८०-४२५० रुपये
- शहादा: ४३००-३९५० रुपये
- छत्रपती संभाजीनगर: ४३८१-३८४० रुपये
- चंद्रपूर: ४३८५-४२०० रुपये
- राहुरी-वांबोरी: ४२००-४१०० रुपये
- कारंजा: ४४४०-४२७५ रुपये
- रिसोड: ४४५०-४००० रुपये
शेतकऱ्यांवरील आर्थिक परिणाम
शेतकऱ्यांना सध्या दुहेरी आघाडीवर लढा द्यावा लागत आहे. एका बाजूला परतीच्या पावसाने उभी पिके नष्ट केली आहेत, तर दुसऱ्या बाजूला बचावलेल्या पिकांना योग्य बाजारभाव मिळत नाही. लागवडीचा खर्च वाढत असतानाही, बाजारभाव मात्र कमी होत आहेत. या विरोधाभासामुळे शेतकऱ्यांमध्ये संतापाची लाट निर्माण झाली आहे.
नांदेड बाजार समितीतील परिस्थिती
नांदेड कृषी उत्पन्न बाजार समितीत सोयाबीनचे सरासरी ३५०० ते ४२०० रुपये दर मिळत आहेत. हा दर शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत कमी असल्याने, अनेक शेतकऱ्यांनी सोयाबीन विक्री न करण्याचा निर्णय घेतला आहे. त्यांची अपेक्षा आहे की, पुढील काळात बाजारभाव वाढतील आणि त्यांना योग्य मोबदला मिळेल.
सद्यस्थितीत शेतकऱ्यांसमोर अनेक आव्हाने आहेत:
१. वाढता उत्पादन खर्च २. कमी होत चाललेले बाजारभाव ३. नैसर्गिक आपत्तींचा धोका ४. खरेदी केंद्रांवरील अडचणी
या परिस्थितीवर मात करण्यासाठी काही महत्त्वपूर्ण उपाययोजना आवश्यक आहेत:
- शासनाने तातडीने खरेदी केंद्रे कार्यान्वित करणे
- किमान आधारभूत किंमत वाढवणे
- शेतकऱ्यांना पीक विमा संरक्षण देणे
- नैसर्गिक आपत्तींमुळे झालेल्या नुकसानीची भरपाई देणे
महाराष्ट्रातील सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांची सद्यस्थिती चिंताजनक आहे. कमी बाजारभाव आणि नैसर्गिक आपत्तींमुळे त्यांच्यावर दुहेरी संकट कोसळले आहे. या परिस्थितीतून मार्ग काढण्यासाठी शासन आणि बाजार समित्यांनी एकत्रितपणे प्रयत्न करणे गरजेचे आहे. शेतकऱ्यांना योग्य मोबदला मिळाल्याशिवाय त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा होणार नाही,