Heavy rain गेल्या काही दिवसांपासून महाराष्ट्र राज्यात हवामानाचे चित्र सातत्याने बदलत आहे. एका बाजूला दिवाळीच्या सणाची धामधूम सुरू असताना, दुसऱ्या बाजूला अनपेक्षित पावसाने नागरिकांची चिंता वाढवली आहे. भारतीय हवामान खात्याने (IMD) नुकतीच राज्यातील विविध भागांसाठी महत्त्वपूर्ण हवामान अंदाज वर्तवला आहे, जो शेतकरी बांधवांसाठी विशेष महत्त्वाचा ठरणार आहे.
सध्याच्या परिस्थितीचे विश्लेषण करता, राज्यातील काही भागांमध्ये मुसळधार पावसाने थैमान घातले आहे. विशेषतः काही क्षेत्रांमध्ये ढगफुटीसारख्या घटना नोंदवल्या गेल्या आहेत, ज्यामुळे स्थानिक रहिवाशांची झोप उडाली आहे. या अचानक आलेल्या पावसाने दिवाळीच्या सणाच्या साजरीकरणावर विपरीत परिणाम केला असला, तरी त्याचा सर्वात मोठा फटका शेतकऱ्यांना बसला आहे.
हवामान विभागाच्या ताज्या अंदाजानुसार, महाराष्ट्रातील बारा प्रमुख जिल्ह्यांमध्ये पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. या जिल्ह्यांमध्ये रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूर, सोलापूर, अहमदनगर, बीड, धाराशिव, लातूर आणि नांदेड यांचा समावेश आहे. या भागांमध्ये मध्यम ते जोरदार स्वरूपाचा पाऊस अपेक्षित आहे. उर्वरित चोवीस जिल्ह्यांमध्ये मात्र हवामान शांत राहण्याची शक्यता आहे.
विशेष म्हणजे, राज्यात हळूहळू कोरडे हवामान सुरू होत असून, थंडीची लाट येण्याची चिन्हे दिसू लागली आहेत. हवामान तज्ज्ञांच्या मते, पाच नोव्हेंबरनंतर राज्यभरात थंडीची तीव्रता आणखी वाढण्याची शक्यता आहे. विशेषतः जानेवारी महिन्यात थंडीचे प्रमाण सर्वाधिक असण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. या बदलत्या हवामानाचा थेट परिणाम शेती क्षेत्रावर होणार आहे.
शेतकऱ्यांसाठी ही परिस्थिती अत्यंत नाजूक आहे. एका बाजूला अवकाळी पाऊस आणि दुसऱ्या बाजूला येणारी थंडी, या दोन्ही घटकांचा विचार करून त्यांना आपल्या पीक पद्धतीत बदल करावे लागणार आहेत.
हवामान विभागाने दिलेल्या सूचनांनुसार, शेतकऱ्यांनी पुढील काळात पीक नियोजन अत्यंत काळजीपूर्वक करणे आवश्यक आहे. योग्य नियोजनाअभावी होणाऱ्या नुकसानीपासून वाचण्यासाठी ही खबरदारी महत्त्वाची ठरणार आहे.
राज्यातील संमिश्र हवामानामुळे विविध भागांत वेगवेगळी परिस्थिती निर्माण होत आहे. कोकण किनारपट्टीवरील रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्ग जिल्ह्यांत समुद्री वाऱ्यांचा प्रभाव जाणवत असून, येथे पावसाची शक्यता अधिक आहे.
पश्चिम महाराष्ट्रातील पुणे, सातारा, सांगली आणि कोल्हापूर या जिल्ह्यांमध्ये मध्यम स्वरूपाचा पाऊस अपेक्षित आहे. मराठवाड्यातील बीड, धाराशिव, लातूर आणि नांदेड या भागात किरकोळ स्वरूपाचा पाऊस होण्याची शक्यता आहे.
या बदलत्या हवामानाचा सर्वाधिक प्रभाव कृषी क्षेत्रावर पडणार आहे. रब्बी हंगामातील पिकांसाठी ही स्थिती चिंताजनक ठरू शकते. शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांचे नियोजन करताना पुढील बाबींचा विचार करणे महत्त्वाचे आहे:
यह भी पढ़े:
प्रचंड वेगाने राज्यात चक्रीवादळाचे आगमन! हवामान विभागाचा मोठा अंदाज Meteorological Department
१. पावसाची शक्यता असलेल्या भागात काढणीस तयार असलेली पिके त्वरित काढून सुरक्षित ठिकाणी साठवणूक करावी. २. नवीन पेरण्या करताना हवामान अंदाजाचा विचार करून निर्णय घ्यावा. ३. थंडीच्या वाढत्या प्रभावापासून पिकांचे संरक्षण करण्यासाठी आवश्यक त्या उपाययोजना कराव्यात. ४. फळबागांचे विशेष संरक्षण करावे, कारण अवकाळी पाऊस आणि थंडी यांचा संयुक्त परिणाम फळपिकांवर होऊ शकतो.
नागरी भागातील नागरिकांसाठी देखील ही काळजीची बाब आहे. विशेषतः दिवाळीच्या सणाच्या काळात होणारा पाऊस सार्वजनिक कार्यक्रम आणि उत्सवांवर परिणाम करू शकतो. त्याचबरोबर, पाच नोव्हेंबरनंतर वाढणारी थंडी नागरिकांच्या दैनंदिन जीवनावर प्रभाव टाकू शकते. त्यामुळे नागरिकांनी देखील योग्य ती खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.
भारतीय हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, येत्या काळात राज्यात थंडीची तीव्रता वाढत जाणार आहे. जानेवारी महिन्यात थंडीचे प्रमाण सर्वाधिक असण्याची शक्यता आहे. या काळात तापमानात लक्षणीय घट होण्याची शक्यता असून, विशेषतः सकाळच्या आणि रात्रीच्या वेळी थंडीचा जास्त प्रभाव जाणवू शकतो.
अशा परिस्थितीत, सर्व नागरिकांनी, विशेषतः शेतकरी बांधवांनी हवामान विभागाच्या सूचनांकडे विशेष लक्ष देणे गरजेचे आहे. योग्य नियोजन आणि काळजी घेतल्यास, या बदलत्या हवामानाचा सामना करणे सोपे जाईल. शेतकऱ्यांनी आपल्या पीक पद्धतीत योग्य ते बदल करून नुकसान टाळण्याचा प्रयत्न करावा.