get crop insurance रब्बी हंगामातील पीक पाहणी प्रक्रियेचा आरंभ झाला असून, यंदा डिजिटल माध्यमातून ही प्रक्रिया सुलभ करण्यात आली आहे. शेतकऱ्यांच्या आर्थिक विकासासाठी आणि त्यांना विविध शासकीय योजनांचा लाभ मिळवून देण्यासाठी पीक पाहणी ही एक महत्त्वपूर्ण पायरी ठरते. या लेखात आपण पीक पाहणीचे महत्त्व, प्रक्रिया आणि त्याचे फायदे याबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
पीक पाहणी म्हणजे नेमके काय? पीक पाहणी ही एक अशी प्रक्रिया आहे, ज्यामध्ये शेतकऱ्यांनी लावलेल्या पिकांची नोंद शासकीय दस्तऐवजांमध्ये केली जाते. या नोंदीमुळे शेतकऱ्यांना सातबारा उताऱ्यावर त्यांच्या पिकांची माहिती अधिकृतपणे नोंदवली जाते. पूर्वी ही प्रक्रिया तलाठी आणि कोतवाल यांच्यामार्फत केली जात असे, परंतु आता डिजिटल क्रांतीच्या युगात मोबाईल अॅपच्या माध्यमातून शेतकरी स्वतः ही पीक पाहणी करू शकतात.
पीक पाहणीचे महत्त्व: १. शासकीय योजनांचा लाभ: पीक पाहणी ही शासकीय योजनांचा लाभ घेण्यासाठी एक अनिवार्य प्रक्रिया आहे. सरकारकडून जाहीर होणाऱ्या विविध योजना, अनुदान आणि सबसिडी मिळवण्यासाठी सातबाराවर पिकांची नोंद असणे आवश्यक आहे. या नोंदीशिवाय शेतकऱ्यांना कोणत्याही शासकीय योजनेचा लाभ घेता येत नाही.
२. वित्तीय सहाय्य: बँका आणि सहकारी संस्थांकडून कर्ज किंवा इतर आर्थिक मदत मिळवण्यासाठी पीक पाहणीची नोंद महत्त्वाची ठरते. या नोंदीमुळे शेतकऱ्यांच्या पिकांची आणि त्यांच्या शेतीची सत्यता सिद्ध होते.
३. नैसर्गिक आपत्ती नुकसान भरपाई: नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास, नुकसान भरपाई मिळवण्यासाठी पीक पाहणीची नोंद महत्त्वाची ठरते. या नोंदीशिवाय शेतकऱ्यांना विमा किंवा नुकसान भरपाई मिळू शकत नाही.
डिजिटल पीक पाहणी प्रक्रिया: आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या युगात, सरकारने पीक पाहणी प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी एक विशेष मोबाईल अॅप विकसित केले आहे. या अॅपच्या माध्यमातून शेतकरी स्वतःच्या शेतात उभे राहून पीक पाहणी करू शकतात. यासाठी आवश्यक असलेली प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
१. आवश्यक कागदपत्रे:
- सातबारा उतारा
- खाते क्रमांक
- मोबाईल फोन आणि इंटरनेट कनेक्शन
२. अॅप वापरण्याची प्रक्रिया:
- मोबाईलवर ई-पीक पाहणी अॅप डाउनलोड करा
- आवश्यक माहिती भरा
- शेतात उभे राहून पिकांची नोंद करा
- फोटो आणि जीपीएस लोकेशन अपलोड करा
वर्तमान परिस्थिती आणि महत्त्व: १ डिसेंबर २०२३ पासून रब्बी हंगामाची पीक पाहणी सुरू झाली आहे. नवीन मंत्रिमंडळाने शेतकऱ्यांसाठी विविध योजना जाहीर केल्या असून, या योजनांचा लाभ घेण्यासाठी पीक पाहणी करणे अत्यावश्यक आहे. शेतकऱ्यांनी लवकरात लवकर ही प्रक्रिया पूर्ण करावी, जेणेकरून त्यांना सरकारच्या विविध योजनांचा लाभ घेता येईल.
यह भी पढ़े:
16 जिल्ह्यातील महिलांना आजपासून मिळणार 2,100 रुपये! पहा महिलांच्या याद्या Women lists of women
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाच्या सूचना: १. वेळेचे नियोजन: पीक पाहणी ठराविक कालावधीत पूर्ण करणे आवश्यक आहे. उशीर झाल्यास शेतकऱ्यांना योजनांचा लाभ मिळू शकणार नाही.
२. अचूक माहिती: पीक पाहणी करताना सर्व माहिती अचूक भरणे महत्त्वाचे आहे. चुकीची माहिती भरल्यास योजनांचा लाभ मिळण्यात अडचणी येऊ शकतात.
३. तांत्रिक मदत: ज्या शेतकऱ्यांना डिजिटल माध्यमातून पीक पाहणी करण्यास अडचणी येत असतील, त्यांनी स्थानिक कृषी सेवा केंद्र किंवा तलाठी कार्यालयाची मदत घ्यावी.
पीक पाहणी ही केवळ एक प्रशासकीय प्रक्रिया नसून, ती शेतकऱ्यांच्या आर्थिक विकासाची एक महत्त्वाची पायरी आहे. डिजिटल माध्यमातून ही प्रक्रिया सुलभ करण्यात आली असून, शेतकऱ्यांनी याचा लाभ घ्यावा. सरकारच्या विविध योजनांचा लाभ मिळवण्यासाठी आणि शेतीच्या विकासासाठी पीक पाहणी वेळेत पूर्ण करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.