license bank भारतीय अर्थव्यवस्थेचा कणा असलेल्या बँकिंग क्षेत्राचे नियमन करणाऱ्या भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) पुन्हा एकदा सामान्य नागरिकांच्या हितासाठी महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. आर्थिक स्थिरता आणि ग्राहकांच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी RBI ने अलीकडेच काही महत्त्वपूर्ण पावले उचलली आहेत. यामध्ये पूर्वांचल सहकारी बँकेचा परवाना रद्द करणे आणि येस बँक व ICICI बँक या खाजगी बँकांवर दंडात्मक कारवाई करणे यांचा समावेश आहे.
पूर्वांचल सहकारी बँकेचा परवाना रद्द: कारणे आणि परिणाम
पूर्वांचल सहकारी बँकेची आर्थिक स्थिती अत्यंत नाजूक झाल्याने RBI ने या बँकेचा परवाना रद्द करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या निर्णयामागील प्रमुख कारणे पुढीलप्रमाणे आहेत:
- अपुरे भांडवल: बँकेकडे व्यवसाय चालविण्यासाठी आवश्यक असलेले पुरेसे भांडवल उपलब्ध नव्हते.
- उत्पन्नाच्या मर्यादित संधी: बँकेला भविष्यात उत्पन्न वाढवण्याच्या कोणत्याही ठोस संधी दिसत नव्हत्या.
- जनहिताचे रक्षण: अशा परिस्थितीत बँक सुरू ठेवणे हे सार्वजनिक हिताच्या विरोधात होते.
या परिस्थितीचा विचार करून RBI ने राज्याचे सहकार आयुक्त आणि सहकारी संस्थांच्या निबंधकांना बँक बंद करण्याचे आणि लिक्विडेटर नियुक्त करण्याचे निर्देश दिले आहेत.
ठेवीदारांसाठी महत्त्वाची माहिती
पूर्वांचल सहकारी बँकेच्या ठेवीदारांसाठी RBI ने काही महत्त्वाचे स्पष्टीकरण दिले आहे:
- विमा संरक्षण: ठेव विमा आणि क्रेडिट गॅरंटी कॉर्पोरेशन (DICGC) द्वारे प्रत्येक ठेवीदाराला 5 लाख रुपयांपर्यंतचे संरक्षण मिळेल.
- ठेवीदारांची स्थिती: सुमारे 99.51% ठेवीदार त्यांची संपूर्ण रक्कम परत मिळवण्यास पात्र आहेत.
- अडचणी: मात्र, बँकेच्या सध्याच्या आर्थिक स्थितीमुळे 5 लाखांपेक्षा जास्त रक्कम असलेल्या ठेवीदारांना त्यांच्या संपूर्ण रकमेची परतफेड मिळण्यात अडचणी येऊ शकतात.
खाजगी बँकांवर कारवाई
RBI ने केवळ सहकारी बँकांवरच नव्हे तर खाजगी क्षेत्रातील मोठ्या बँकांवरही कठोर कारवाई केली आहे. येस बँक आणि ICICI बँक या दोन प्रमुख खाजगी बँकांवर दंडात्मक कारवाई करण्यात आली आहे.
येस बँकेवरील कारवाई
येस बँकेवर 91 लाख रुपयांचा दंड ठोठावण्यात आला आहे. या दंडाची कारणे पुढीलप्रमाणे आहेत:
- ग्राहक सेवेशी संबंधित मार्गदर्शक तत्त्वांचे उल्लंघन
- अपुऱ्या शिल्लक रकमेवर शुल्क आकारणी
- अंतर्गत खात्यांचा बेकायदेशीर वापर
- कार्यालयीन खात्यांशी संबंधित नियमांचे उल्लंघन
ICICI बँकेवरील कारवाई
ICICI बँकेला 1 कोटी रुपयांचा दंड ठोठावण्यात आला आहे. या दंडाची प्रमुख कारणे:
- अंतर्गत खात्यांचा गैरवापर
- ग्राहक सेवेशी संबंधित नियमांचे पालन न करणे
- RBI च्या मार्गदर्शक सूचनांचे उल्लंघन
RBI च्या कारवाईचे महत्त्व
या सर्व कारवाया दर्शवतात की RBI सामान्य नागरिकांच्या आर्थिक हिताचे रक्षण करण्यासाठी सतर्क आहे. या कारवायांमागील प्रमुख उद्दिष्टे:
- आर्थिक स्थिरता राखणे
- बँकिंग क्षेत्रातील शिस्त कायम ठेवणे
- ग्राहकांच्या हिताचे रक्षण करणे
- कमकुवत बँकांपासून सार्वजनिक हिताचे संरक्षण करणे
RBI च्या या कारवायांमधून स्पष्ट होते की मध्यवर्ती बँक बँकिंग क्षेत्रातील नियमांचे काटेकोर पालन व्हावे यासाठी कटिबद्ध आहे. सहकारी असो की खाजगी, कोणत्याही बँकेने नियमांचे उल्लंघन केल्यास त्यांच्यावर कठोर कारवाई केली जाते. यामुळे एकूणच बँकिंग क्षेत्राची विश्वासार्हता वाढते आणि ग्राहकांच्या हिताचे रक्षण होते.
