market new price सोलापूर जिल्ह्यातील चपळगावजवळील दुधनी बाजार समिती सध्या कृषी क्षेत्रात चर्चेचा विषय बनली आहे. शेतमालाला इतर बाजार समित्यांपेक्षा अधिक दर देण्याच्या धोरणामुळे ही बाजार समिती शेतकऱ्यांसाठी आकर्षणाचे केंद्र ठरत आहे. विशेषतः सोलापूर, विजयपूर, कलबुर्गी, धाराशिव आणि लातूर या पाच जिल्ह्यांतील शेतकरी मोठ्या प्रमाणात आपला शेतमाल विक्रीसाठी दुधनी बाजार समितीत आणत आहेत.
यंदाच्या खरीप हंगामात दुधनी बाजार समितीने नवा विक्रम प्रस्थापित केला आहे. तुरीच्या लिलावात प्रतिक्विंटल १०,३७० रुपयांचा उच्चांकी दर नोंदवला गेला, जो शासनाच्या हमीभावापेक्षा जवळपास २,६२० रुपयांनी अधिक आहे. शासनाने निश्चित केलेला तुरीचा हमीभाव ७,७५० रुपये असताना, व्यापाऱ्यांकडून मिळणारा हा उच्च दर शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक लाभदायक ठरत आहे.
दुधनी बाजार समितीची यशोगाथा केवळ तुरीपुरती मर्यादित नाही. इतर महत्त्वाच्या पिकांमध्येही व्यापाऱ्यांकडून मिळणारे दर हमीभावापेक्षा लक्षणीय अधिक आहेत. उदाहरणार्थ, उडीदाचा हमीभाव ७,४०० रुपये असताना लिलावात ९,००० रुपयांपर्यंत दर मिळाला. सोयाबीनला ४,३०० रुपयांचा हमीभाव असताना ५,००० रुपयांपर्यंत दर मिळाला, तर मुगाच्या बाबतीत ८,६०० रुपयांच्या हमीभावाच्या तुलनेत ९,००० रुपयांपेक्षा अधिक दर प्राप्त झाला.
गेल्या वर्षी पावसाच्या तुटवड्यामुळे खरीप हंगामातील पिकांचे उत्पादन घटले होते. या परिस्थितीचा थेट परिणाम म्हणून बाजारातील मागणी वाढली आणि त्यामुळे दरही वाढले. विशेषतः तुरीच्या बाबतीत उत्पादन कमी झाल्यामुळे दर वाढण्याची प्रक्रिया अजूनही सुरू आहे. व्यापारी वर्गाकडून मिळणारी प्रतिसाद पाहता, येत्या काळात तुरीच्या दरात आणखी वाढ होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे.
दुधनी बाजार समितीच्या यशस्वी कार्यपद्धतीमागे अनेक घटक कारणीभूत आहेत. प्रथम, समितीने राबवलेले शेतकरी-हितैषी धोरण महत्त्वाचे आहे. व्यापाऱ्यांना आकर्षित करण्यासाठी आणि स्पर्धात्मक वातावरण निर्माण करण्यासाठी समितीने केलेले प्रयत्न फलदायी ठरले आहेत. दुसरे, पारदर्शक लिलाव प्रक्रियेमुळे शेतकऱ्यांचा समितीवरील विश्वास वाढला आहे.
उडीद उत्पादनाच्या बाबतीत दुधनी बाजार समितीने विशेष कामगिरी केली आहे. मागील वर्षी जिल्ह्यातील इतर बाजार समित्यांच्या तुलनेत येथे उडीदाची सर्वाधिक आवक नोंदवली गेली. यंदाही उच्च दर आणि व्यापाऱ्यांकडून असलेली वाढती मागणी लक्षात घेता, दुधनी बाजार समिती शेतकऱ्यांसाठी आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर ठरत आहे.
वाढत्या डाळींच्या किमतींमुळे व्यापारी वर्गात आशावादी वातावरण आहे. बाजारातील सद्यस्थितीचा अभ्यास करता, तुरीसह इतर डाळवर्गीय पिकांच्या दरात आणखी वाढ होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. या परिस्थितीचा थेट फायदा शेतकऱ्यांना होणार असून, त्यांच्या उत्पन्नात वाढ होण्यास मदत होईल.
दुधनी बाजार समितीच्या यशामुळे परिसरातील इतर बाजार समित्यांनाही एक आदर्श मिळाला आहे. शेतकऱ्यांच्या हिताला प्राधान्य देणारी धोरणे आणि पारदर्शक व्यवहार यांमुळे समितीची विश्वासार्हता वाढली आहे. शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतमालाचा योग्य मोबदला मिळत असल्याने, दुधनी बाजार समिती कृषी क्षेत्रातील एक महत्त्वाचे केंद्र म्हणून उदयास येत आहे.
भविष्यात दुधनी बाजार समितीपुढे अनेक आव्हाने असतील. वाढती आवक व्यवस्थापित करणे, पायाभूत सुविधांचा विकास करणे आणि शेतकरी-व्यापारी यांच्यातील समन्वय वाढवणे ही त्यापैकी प्रमुख आव्हाने आहेत. तथापि, समितीने आतापर्यंत दाखवलेली कार्यक्षमता पाहता, ही आव्हाने पेलण्याची क्षमता तिच्यात निश्चितच आहे.
असे म्हणता येईल की, दुधनी बाजार समिती ही शेतकऱ्यांसाठी एक नवी आशा बनली आहे. इतर बाजार समित्यांपेक्षा उच्च दर, पारदर्शक व्यवहार आणि शेतकरी-हितैषी धोरणांमुळे ही समिती शेतमाल विक्रीसाठी प्राधान्याचे ठिकाण ठरत आहे. शेतकऱ्यांना त्यांच्या कष्टाचा योग्य मोबदला मिळत असल्याने, दुधनी बाजार समितीची विश्वासार्हता दिवसेंदिवस वाढत आहे.