Watch heavy rains माघार घेत आलेला पावसाळा आता मागे पडला आहे आणि त्याच्या जागी सर्वत्र थंडीचे आगमन दिसू लागले आहे. देशातील विविध भागांमध्ये तापमानात घट होऊ लागली असून, काही भागांमध्ये तर मुसळधार पावसाची शक्यताही वर्तवण्यात आली आहे. त्यामुळे हवामानाच्या या बदलांचा आणि त्या बदलांची फळे समाजावर कसे पडत आहेत, याचा आढावा घेणे आवश्यक ठरते.
थंडीचा जाणवण्यास सुरुवात :
भारताच्या विविध भागांमध्ये थंडीची जाणीव होऊ लागली आहे. राज्यातील अनेक भागांमध्ये तापमानात घट होत चालली असून, हळूहळू ही घट वाढत जाईल असे दिसून येत आहे. काही भागात तर मुसळधार पावसाची शक्यताही वर्तवली गेली आहे. मध्य आणि दक्षिण भारतात दोन ते तीन अंश सेल्सिअसची वाढ होईल असा अंदाज वर्तवलास , तर उत्तर भारतात पुढील आठवडाभर तापमानात मोठा बदल होणार नसल्याचे म्हटले गेले आहे.
महाराष्ट्रात थंडीची चाहूल लागली असून , राज्यात हळूहळू थंडीची तीव्रता वाढण्याची शक्यता वर्तवली गेली आहे. त्यामुळे राज्यातील शेती पिकांना नक्कीच दिलासा मिळणार आणि त्याचा चांगला परिणाम शेती पिकांच्या वाढीवर होईल असे म्हटले जात आहे. अशा प्रकारे हवामानातील बदलांचा थेट परिणाम कृषी क्षेत्रावर होत असल्याचे दिसून येते.
मुसळधार पावसाचा इशारा :
भारतीय हवामान खात्याने नागालँड, मणिपूर, मिझोराम, त्रिपुरा, तामिळनाडू, पुद्दुचेरी, केरळ, माहे या भागांसाठी मुसळधार पावसाची शक्यता वर्तवली आहे. या भागांना वादळाचाही इशारा देण्यात आला आहे. तसेच, 7 नोव्हेंबर रोजी अंदमान आणि निकोबार या भागातही पावसाची शक्यता आहे.
यह भी पढ़े:
प्रचंड वेगाने राज्यात चक्रीवादळाचे आगमन! हवामान विभागाचा मोठा अंदाज Meteorological Department
तामिळनाडू, पुडुचेरी, कराईकल या भागांसाठी 8 ते 12 नोव्हेंबर दरम्यान पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे, तर 8 ते 10 नोव्हेंबर दरम्यान केरळ, माहे या भागात पावसाचा अंदाज देण्यात आला आहे. आंध्र प्रदेशच्या किनारी भागात 9 आणि 10 नोव्हेंबर रोजी पावसाचा इशारा देण्यात आला आहे. याशिवाय, गेल्या 24 तासांत पश्चिम मध्य प्रदेश, रायलसीमा, तामिळनाडू, पुद्दुचेरी, कराईकल, केरळ आणि माहे या भागांमध्ये किमान तापमानात वृद्धी झाल्याचे दिसून आले आहे.
याचा अर्थ असा की, देशातील विविध भागांमध्ये हवामानाच्या वेगवेगळ्या बदलांची साखळी सुरू आहे. उत्तर भारतात थंडीचा प्रवास सुरू असताना, दक्षिण भारतात मुसळधार पावसाची शक्यता आहे. या बदलांचा थेट परिणाम मानवी जीवनावर होत असल्याचे दिसून येत आहे.
हवामानातील बदलांचा सामाजिक आणि आर्थिक प्रभाव :
हवामानातील वेगवेगळे बदल होत असताना, त्याचा सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम देखील होत असल्याचे दिसून येते. उदाहरणार्थ, मुसळधार पावसाचा परिणाम म्हणजे पूर आणि दुर्घटना घडण्याची शक्यता वाढते. त्यामुळे नागरिकांच्या सुरक्षिततेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण होते.
पुढे, हवामानातील अशा बदलांमुळे शेतीच्या उत्पादनावर देखील परिणाम होतो. काही भागांमध्ये थंडीच्या तीव्रतेमुळे शेतीला बाधा होण्याची शक्यता असते, तर दुसरीकडे मुसळधार पावसामुळे पीक नष्ट होण्याची भीती असते. ही वेगवेगळी परिस्थिती शेतकऱ्यांसाठी धोकादायक ठरत असल्याचे दिसून येते.
याशिवाय, हवामानातील बदलांचा परिणाम उद्योग, व्यापार, नागरी जीवन, आरोग्य इत्यादी क्षेत्रांवरही होतो. उदाहरणार्थ, कृषी उत्पादनांवरील परिणाम हा एकच क्षेत्र आहे, तर उत्पादन खर्च वाढण्याचाही धोका असतो. त्याचप्रमाणे आरोग्य क्षेत्रातही नवीन आजारांचे प्रमाण वाढण्याची शक्यता असते.
यह भी पढ़े:
राज्यात चक्रीवादळाचा इशारा! पहा ७ डिसेंबर पर्यंत कसा राहील पाऊस? Cyclone warning in state
संधी आणि आव्हाने :
वरील चर्चेवरून असे स्पष्ट होते की, हवामानातील बदलांचा सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम होत असल्याचे दिसून येते. परंतु, त्याच वेळी या बदलांमध्ये काही संधी देखील दिसून येतात.
उदाहरणार्थ, शेती क्षेत्रात वेगवेगळ्या प्रकारचे पीक घेता येऊ शकतात. याला परिणामी शेतीची उत्पादकता वाढण्याची शक्यता असते. त्याचप्रमाणे हवामानाच्या अनुकूल असे उद्योग आणि व्यवसाय देखील विकसित करता येऊ शकतात. उदाहरणार्थ, पर्यटन क्षेत्रात नवीन संधी उपलब्ध होऊ शकतात.
याशिवाय, हवामानातील बदलांना अनुसरून नवीन आरोग्य सेवांची गरज देखील निर्माण होईल. त्यातून नवीन रोजगाराच्या संधी देखील उदयास येतील. त्यामुळे हवामान बदलांचा समग्र दृष्टीकोनातून विचार करणे आवश्यक असल्याचे स्पष्ट होते.
या बदलांना सामोरे जाण्यासाठी प्रयत्न :
हवामानातील बदलांचा सामना करण्यासाठी काही प्रयत्न देखील केले जात आहेत. उदाहरणार्थ, शेतीमध्ये वेगवेगळ्या पिकांचा समावेश करणे, मृदा आणि पाण्याचे व्यवस्थापन करणे, पूर व्यवस्थापनासाठी आवश्यक उपाययोजना करणे, आरोग्य सेवांमध्ये सुधारणा करणे इत्यादीसारख्या उपाययोजना केल्या जात आहेत.
जागतिक स्तरावरही काही प्रयत्न सुरू आहेत. जसे, पर्यावरण संरक्षणासाठी राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवर प्रयत्न सुरू आहेत, CO2 उत्सर्जन कमी करण्याचे प्रयत्न केले जात आहेत, नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर केला जात आहे. या सर्व प्रयत्नांमुळे हवामानातील बदलांना आळा घालण्यास मदत मिळू शकते.
अखेर, हवामान बदलांच्या धोक्यांना सामोरे जाण्यासाठी एकतर्फी प्रयत्न पुरेसे नाहीत. त्यासाठी सर्व संबंधित घटकांनी सामूहिक प्रयत्न केले पाहिजेत. शासकीय यंत्रणा, नागरिक समाज, उद्योग जगत आणि वैज्ञानिक यांनी एकत्रितपणे प्रयत्न केले तरच हे प्रश्न सोडवता येतील.
यह भी पढ़े:
राज्यात पुन्हा पाऊसाचा तांडव! या तारखेपासून मुसळधार पाऊस पहा IMD चा मोठा अंदाज IMD’s big forecast